Verplicht eerder aanwezig zijn kwalificeert als werktijd

In veel sectoren is het gebruikelijk dat medewerkers iets eerder dan de daadwerkelijke starttijd van de werkzaamheden bij werkgever aanwezig zijn. Dit bijvoorbeeld zodat een winkel daadwerkelijk om 9.00 uur kan worden geopend of zodat medewerkers daadwerkelijk om 9.00 uur klaar zitten om hun eerste telefoontje te plegen.

Deze tien minuten worden in het algemeen niet als werktijd beschouwd. In dat kader geldt dat in veel cao’s voorheen was bepaald dat “niet als meerwerk wordt beschouwd een overschrijding voorafgaand of aansluitend op het rooster van minder dan een kwartier” of bepalingen van gelijke strekking. De gewoonte om tien minuten eerder kosteloos op het werk aanwezig te moeten zijn, is daarom in veel bedrijven gemeengoed geworden.

Recentelijk heeft het Gerechtshof Den Haag echter bepaald dat ook deze aanwezigheidsplicht vóór aanvang van de werktijd óók als werktijd kwalificeert. Wat speelde precies?

Feiten
Werknemer is sinds 26 september 2016 op basis van een min/maxcontract in dienst van Teleperformance. In de Planningsregels van Teleperformance is onder meer het volgende over de werktijden bepaald: “[..] 09.00 uur beginnen betekent dat je exact om 09.00 uur klaar zit om je eerste call aan te nemen danwel te maken. Meld je daarom altijd 10 minuten voor aanvang van je dienst bij je supervisor, dan ben je nooit te laat; [..]”.

Bij brief van 16 maart 2021 heeft werknemer nabetaling van loon van Teleperformance gevorderd en daartoe onder meer aangevoerd dat hij tien minuten voor de start van zijn dienst aanwezig diende te zijn, welke tien minuten volgens hem zouden moeten worden betaald. Werknemer betoogt dat het verplicht eerder aanwezig zijn van werknemers om zich te melden bij de supervisor een opdracht van werkgever zou zijn en derhalve als werktijd zou kwalificeren. Teleperformance heeft betwist dat werknemer op die grond aanspraak zou kunnen maken op achterstallig loon. De kantonrechter heeft de vorderingen van werknemer tot betaling van achterstallig loon toegewezen. Teleperformance is in hoger beroep gegaan.

Oordeel
Het is aan het Gerechtshof Den Haag om te oordelen over de vraag óf de tien minuten die werknemer vóór aanvang van zijn dienst aanwezig moet zijn, moeten worden aangemerkt als betaalde arbeidstijd. Ook het Gerechtshof is van oordeel dat sprake is van werktijd.

Volgens het Hof heeft de kantonrechter terecht geoordeeld dat werknemer op grond van zijn arbeidsovereenkomst aan de Planningsregels is gebonden en dat uit artikel 3 van die regels volgt dat werknemer zich tien minuten voor zijn dienst bij zijn supervisor moet melden. Teleperformance verwacht dit ook van hem. Dat Teleperformance niet controleert of werknemer tien minuten voor aanvang aanwezig is en dat geen sanctie volgt als een werknemer zich één of enkele minuten te laat meldt, doet hieraan volgens het hof niet af.

Vaststaat ook dat, voordat een werknemer met zijn werkzaamheden start, hij of zij diverse handelingen moet verrichten en dat dat een aantal (althans ten minste twee) minuten in beslag neemt. Ook dit duidt erop dat van een werknemer wordt verlangd vóór zijn dienst aanwezig te zijn op zijn of haar werk, en dat ‘de 10-minutenregel’ dus niet een vrijblijvend advies van werkgever is.

Dat werknemer tien minuten voor aanvang geacht wordt aanwezig te zijn, maakt dat hij beperkt is in zijn mogelijkheden zijn tijd aan eigen zaken te besteden. Dat hij in die tijd nog niet productief is voor Teleperformance, omdat Teleperformance pas door haar klant betaald wordt vanaf het moment dat werknemer in de lijn zit, doet daaraan volgens het hof niet af. Het hof bekrachtigt het vonnis.

Conclusie en advies
Let dus op als je van werknemers verlangt eerder op de werkplek aanwezig te zijn dan bijvoorbeeld de winkel opent of het echte werk begint. Grote kans dat deze aanwezigheid als werktijd wordt beschouwd. Dit geldt tenzij nog altijd in de cao is bepaald dat niet als meerwerk wordt beschouwd een overschrijding voorafgaand of aansluitend op het rooster van minder dan een kwartier. Helaas is deze bepaling (geruisloos) uit veel cao’s verdwenen zonder dat werkgevers daar erg in hebben gehad of nadrukkelijk op zijn gewezen. Goed dus om de bij jouw onderneming geldende werktijden even na te gaan en daarbij de cao even te (laten) checken. Mogelijk dat ook jouw werknemers een loonvordering kunnen instellen. Een loonvordering kan nog tot vijf jaar terug worden ingesteld! Deze uitspraak kan dus grote gevolgen voor jouw onderneming hebben.

Als je vragen hebt over dit actuele thema en je cao wil laten checken of anderszins met een arbeidsrechtelijke vraag zit, neem dan contact op met Babs Dubois of Hannah Brenninkmeijer via 020-820 44 67 of via dubois@loyr.nl of brenninkmeijer@loyr.nl