Hebben maaltijdbezorgers een dienstverband met Deliveroo?

Op 17 juni jl. heeft de Advocaat-Generaal de Hoge Raad geadviseerd te oordelen dat maaltijdbezorgers van Deliveroo op basis van een arbeidsovereenkomst voor Deliveroo werkzaam zijn. Als de Hoge Raad dit advies overneemt, betekent dit dat deze bezorgers de rechten krijgen die bij een dergelijke overeenkomst horen, zoals loonbetaling tijdens ziekte en recht op het minimumloon. De Hoge Raad hoeft het oordeel van de AG echter niet te volgen en is geheel vrij zijn standpunt te bepalen. De uitspraak van de Hoge Raad is op 23 december a.s. gepland.

Aanleiding van het geschil
Sinds juni 2015 is Deliveroo actief in Nederland met het bezorgen van maaltijden aan haar klanten. Tot in de loop van 2018 werkten de maaltijdbezorgers van Deliveroo op basis van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. In 2018 besloot Deliveroo deze overeenkomsten niet te verlengen. In plaats daarvan bood zij de bezorgers aan hun werkzaamheden als zzp’er voort te zetten.

Voor het verdelen van het werk maakt Deliveroo gebruik van een systeem met de naam Frank. Frank is een geavanceerd algoritme. Volgens Deliveroo is Frank cruciaal voor de verdeling van het werk. Als bezorgers in Frank inloggen, krijgen ze een opdracht aangeboden die ze kunnen accepteren of weigeren, maar regelmatig weigeren van opdrachten heeft nadelige gevolgen voor het aanbod van werk. De bezorgers mogen zich voor het werk laten vervangen.

Volgens FNV is ondanks de vervangingsmogelijkheid sprake van een arbeidsovereenkomst. Daarom is FNV een procedure tegen Deliveroo gestart.

Oordeel kantonrechter
De kantonrechter heeft het FNV gelijk gegeven. Volgens de kantonrechter verrichten de bezorgers de werkzaamheden in dienst van Deliveroo, nu het bezorgen van maaltijden tot de kernactiviteit van Deliveroo behoort, wat volgens de kantonrechter op een gezagsverhouding wijst. Bovendien kan Deliveroo het werk door middel van Frank controleren, omdat zowel het restaurant als de klant precies weten waar de bezorger zich bevindt. Volgens de kantonrechter zijn de vrijheid te bepalen of je wel of niet komt werken en de vervangingsmogelijkheid niet onverenigbaar met het bestaan van een arbeidsovereenkomst.

Oordeel Gerechtshof
Het Gerechtshof houdt het oordeel van de kantonrechter in stand, temeer nu het onvoldoende aanwijzingen ziet dat de bezorgers daadwerkelijk als zelfstandig ondernemer werkzaam zijn.

Cassatie
Tegen het oordeel van het hof heeft Deliveroo beroep in cassatie ingesteld. Deliveroo heeft daarin ook aangevoerd dat FNV geen collectieve actie voor de maaltijdbezorgers kan instellen.

Advies AG
De AG oordeelt dat het FNV het recht op het instellen van een collectieve actie toekomt, nu het werk dat door de bezorgers wordt uitgevoerd in de praktijk gelijk is, ook al is sprake van individuele contracten. Bovendien gaat het om standaardcontracten in twee varianten.

Voor het oordeel of sprake is van een dienstverband is volgens de AG cruciaal of de bezorger de werkzaamheden ‘in dienst van Deliveroo’ verricht. Bij de invulling van dat begrip is het volgens haar belangrijk of het werk organisatorisch in de onderneming van de werkverschaffer is ingebed. Als de werkzaamheden een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering zijn, zal daarvan volgens de AG snel sprake zijn. Alleen als de werker als zelfstandig ondernemer kan worden beschouwd, is géén sprake van organisatorische inbedding van het werk in de onderneming van de werkverschaffer. Het is volgens de AG (in beginsel) óf het een óf het ander: de werker werkt ‘in dienst van de andere partij’ doordat het werk is ingebed in de onderneming van die ander, óf de werker heeft zijn of haar eigen onderneming. Bij de vaststelling of het werk organisatorisch is ingebed in de onderneming van de werkverschaffer of dat de werker een eigen onderneming heeft, moet vooral worden gekeken naar de feitelijke uitvoering van de werkzaamheden. Dat sluit aan bij de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie, aldus de AG.

Net als het hof vindt de AG dat de contractsbepaling van Deliveroo dat de maaltijdbezorger vrij is zich te laten vervangen, niet in de weg staat aan de kwalificatie als arbeidsovereenkomst. Dat geldt ook voor de contractuele vrijheid van de bezorger om te werken (‘in te loggen’) wanneer hij of zij dat wil.

De rechtsverhouding tussen Deliveroo en haar bezorgers is volgens de AG dan ook als een arbeidsovereenkomst te kwalificeren. Als de Hoge Raad het advies van de AG volgt, zal de uitspraak van het gerechtshof in stand blijven en zal Deliveroo arbeidsovereenkomsten met de voor haar werkenden moeten sluiten.

Voor veel werkgevers betekent dit dat ook zij zullen moeten nagaan of de voor hen werkzame zzp’ers wel echte zzp’ers zijn of dat zij toch in dienst van hun onderneming zijn met alle gevolgen van dien.

Mochten je naar aanleiding van dit artikel vragen hebben over de inbedding van de werkzaamheden van zzp’ers in jouw organisatie, dan kun je contact opnemen met het arbeidsrechtteam van LOYR via dubois@loyr.nl of brenninkmeijer@loyr.nl.