Coronavirus: een update voor werkgevers

Op dit moment is al sprake van 1413 mensen die positief hebben getest op het coronavirus. Tijd dus voor een nieuwe virusupdate.

Dit met name ook omdat er veel onduidelijkheid bestaat over de doorbetaling van het salaris aan werknemers na aanvraag van werktijdverkorting. Volgens de overheid en de vakbonden heeft de werktijdverkorting geen gevolgen voor het inkomen van de werknemers. Onder de huidige regelgeving lijkt dit standpunt onjuist.

In principe hoeft de werkgever namelijk over de uren dat de werktijd is verkort geen loon meer te betalen. De werknemer kan over deze uren in de regel aanspraak maken op een WW-uitkering. De werkgever kan de WW-uitkering voor de werknemer aanvragen via het UWV. Deze uitkering is echter lager dan het loon van de werknemer. Bovendien ontvangt de werknemer alleen een WW-uitkering als hij aan de criteria voor het ontvangen van een WW-uitkering voldoet. Zo moet de werknemer in de afgelopen 36 weken 26 weken hebben gewerkt.

VNO-NCW, MKB-Nederland en AWVN bevelen werkgevers het volgende aan voor wat betreft de loondoorbetaling tijdens werktijdverkorting. Als de financiële positie van de onderneming het toelaat, betaal dan het loon voor de niet gewerkte uren gewoon door. Maar betaal ten minste door wat u achteraf, steeds na afloop van de vergunningsperiode van 6 weken, in het kader van de wtv-regeling door het UWV vergoed zal krijgen (bron website AWVN). 

Hieronder tref je een antwoord op de andere meest gestelde vragen.

Welke maatregelen moet je treffen?
Als werkgever heb je de wettelijke plicht zorg te dragen voor een veilige en gezonde (werk)omgeving voor je werknemers. Dat houdt in dat zij niet in aanraking mogen komen met besmette werknemers. Je dient je werknemers op de gevaren van het coronavirus op de werkvloer te wijzen en je dient ervoor te zorgen dat besmetting zoveel mogelijk wordt voorkomen door bijvoorbeeld het treffen van goede hygiënemaatregelen en het afzien van fysiek contact zoals handen schudden. Ook laat je je werknemers op gepaste afstand van elkaar en van hun klanten werken en laat je werknemers alleen op zakenreis gaan als dat echt niet anders kan, waarbij vanzelfsprekend geldt dat evenementen waarbij meer dan honderd mensen aanwezig zijn verboden zijn. Je mag de komende tijd dus geen grote bijeenkomsten organiseren of je werknemers daar naartoe sturen.

Mogen mijn werknemers nog met zakenreis?
Zoals hierboven reeds is aangestipt geldt dat je zo veel mogelijk dient te beperken, waarbij tevens acht moet worden geslagen op de reisadviezen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Je dient een zorgvuldige afweging te maken naar aanleiding van de vraag of de reis echt nodig is en zo ja, of de reis naar een risicogebied gaat en hoeveel mensen bij de bijeenkomst aanwezig zullen zijn. Dit nu niet meer dan honderd man mogen samenkomen en bezoek hiervan dus niet van een werknemer mag worden verlangd.

Mag ik mijn werknemer verbieden met vakantie te gaan naar een risicogebied?
Je mag je werknemer niet verbieden met vakantie te gaan naar een bestemming binnen een risicogebied. Wel kun je hem dringend verzoeken de reisadviezen van het ministerie van buitenlandse zaken te volgen en hem er in dat kader op wijzen dat de gevolgen van toch afreizen voor zijn eigen rekening en risico kunnen komen, bijvoorbeeld als hij naar een rood of oranje gebied afreist en door de lokale autoriteiten of nadien in Nederland in quarantaine wordt geplaatst.

Moet ik mijn werknemers laten thuiswerken?
De overheid adviseert iedereen zoveel mogelijk thuis te werken. Als de werkzaamheden het toelaten, is het dus verstandig je werknemers thuis te laten werken. Daarbij ben je als werkgever verplicht om een veilige en arbotechnisch goedgekeurde thuiswerkplek te creëren. In principe gelden voor een thuiswerkplek dezelfde regels als de werkplek op kantoor. Je moet zorgen voor een ergonomische werkplek, een goed beeldscherm en de juiste verlichting. Ook voor een thuiswerkplek geldt dat een risico-inventarisatie moet worden gedaan.

Als een werknemer liever op kantoor werkt, omdat hij thuis niet zo’n werkplek heeft of omdat hij gebruik wil maken van bepaalde voorzieningen van kantoor, dan kun je dit in beginsel niet verbieden. Dit kan anders zijn als je de gezondheid van je werknemers op de werkvloer onvoldoende kunt waarborgen of als er simpelweg geen werk is verrichten (denk aan de horeca).

Je kunt werknemers die verkoudheidsklachten vertonen (neusverkouden zijn en/of keelpijn hebben en/of hoesten en daarbij eventueel koorts hebben) wel verplichten thuis te blijven.

Als je een werknemer verzoekt thuis te werken, omdat je vreest dat hij met het coronavirus besmet is, raden wij je aan de bedrijfsarts in te schakelen. De bedrijfsarts kan een oordeel geven over de klachten van de werknemer.

Mag een werknemer weigeren naar het werk te komen?
Alleen als sprake is van een reëel gevaar mogen je werknemers hun werk voor de duur van dat gevaar onderbreken, bijvoorbeeld als een collega met verkoudheidsklachten naar het werk is gekomen of als je onvoldoende voorzorgsmaatregelen hebt getroffen. Ze dienen je dan wel te vertellen dat zij hun werk op die grond onderbreken.

Dus, als geen sprake is van specifieke of concrete risico’s op besmetting op de werkvloer en jij de nodige voorzorgsmaatregelen hebt getroffen en je conform de adviezen van het RIVM handelt, hebben je werknemers geen reden om thuis te blijven. In dat geval dienen ze gewoon naar hun werk te komen. Als ze niet komen, hebben ze in beginsel geen recht op loon. De ongegronde angst het virus op te lopen is een reden die voor rekening en risico van werknemer komt.

Als je werknemer echt niet wil komen werken, kun je met hem afspreken dat hij vakantieverlof opneemt. Met een verzoek daartoe moet je instemmen, tenzij gewichtige bedrijfsbelangen zich hiertegen verzetten.

Kun je werknemers verplichten met vakantie te gaan?
Dit is niet mogelijk. Je werknemers behouden in beginsel recht op loon.

Kan een werknemer een reeds opgenomen vakantie weer intrekken?
In de rechtspraak is dit nog niet eerder voorgekomen. Meestal is het een werkgever die werknemer op het laatste moment toch nodig heeft op de werkvloer en om die reden een reeds toegekende vakantie ongedaan wil maken. Maar wat geldt dan als werknemer een reeds aan hem toegekende vakantie wil opnemen? Dan val je terug op de algemene beginsel van goed werkgever/goed werknemerschap en hangt het van de omstandigheden van het geval en de specifieke situatie van partijen af wat te gelden heeft. Als je werknemer coulance halve een aantal dagen teruggeeft, vergeet dan niet vast te leggen dat hij wel in de gelegenheid is gesteld vakantie op te nemen, zodat de vakantiedagen in ieder geval wel komen te vervallen na de vervaltermijn. Waarschuw werknemers bovendien dat zij niet allemaal tegelijkertijd met vakantie kunnen, zodra het virus weer overwonnen is. 

Als je werknemer op grond van het coronavirus afwezig is, wanneer dien je dan diens loon te betalen?
De vraag of je loon moet betalen speelt in verschillende situaties een rol, bijvoorbeeld als je werknemer door het hebben van het virus, door getroffen quarantainemaatregelen of andere reisbeperkingen of door zorgverlof voor een naaste met corona afwezig is.

Als een werknemer het coronavirus heeft, gelden de gebruikelijke regels bij ziekte. Op grond van de wet heeft hij dan recht op minimaal 70% van het loon met een minimum ter hoogte van het minimumloon. Bij cao of door afspraken in de arbeidsovereenkomst wordt hiervan vaak afgeweken.

Als een werknemer niet kan terugkeren van diens vakantiebestemming, bijvoorbeeld omdat hij door het coronavirus vastzit op een cruiseschip of in diens hotel, zal je – ondanks dat hij dan zelf (nog) niet ziek is – wel 100% van het loon moeten betalen. Dit is één van de situaties waarbij de betaling van het loon volledig voor rekening en risico van de werkgever komt.

Ook kan sprake zijn van calamiteitenverlof of kortdurend zorgverlof, bijvoorbeeld als een werknemer zijn kinderen moet opvangen omdat de school vanwege het coronavirus gesloten is of vanwege de zorg van besmette familieleden. Kortdurend zorgverlof kan een werknemer opnemen bij noodzakelijke verzorging in verband van bijvoorbeeld een kind of echtgenoot. Voor het kortdurend zorgverlof geldt dat een werknemer per jaar maximaal tweemaal het aantal uur dat hij per week werkt mag opnemen. Als een werknemer veertig uur per week werkt, mag hij dus (2*40=) tachtig uur (twee weken) kortdurend zorgverlof opnemen. Tijdens dit kortdurend zorgverlof bouwt een werknemer gewoon vakantiedagen op. Je mag het verlof niet hiervan aftrekken .

Gedurende de duur van het kortdurend zorgverlof heeft een werknemer recht op 70% van het loon met een minimum ter hoogte van het minimumloon.

De regeling met betrekking tot het calamiteitenverlof geldt wanneer een werknemer zijn werk niet kan verrichten wegens onvoorziene omstandigheden. Gedurende de duur van het calamiteitenverlof heeft een werknemer in beginsel recht op doorbetaling van het loon. Hiervan kan bij cao worden afgeweken.

Mag ik werknemers preventief laten testen?
Je mag niet van jouw werknemers vragen zich preventief te laten testen. Ook mag je jouw werknemers niet verplichten hun temperatuur op te nemen.

Hoe ga ik om met het verwerken van de medische gegevens van mijn werknemers?
Ook bij het coronavirus gelden de gebruikelijke regels met betrekking tot het verwerken van persoonsgegevens van werknemers. Dit brengt een dilemma met zich: hoe verhoudt de privacy van een zieke werknemer zich met de zorgplicht van een werkgever voor zijn andere werknemers? Als werkgever wil je met de verspreiding van het besmettelijke coronavirus aan een werknemer die zich ziekmeldt vragen wat de medische reden is voor de ziekmelding, om nadere maatregelen te kunnen nemen. Als werkgever mag je echter maar beperkt informatie vragen aan een werknemer betreffende de reden van arbeidsongeschiktheid. Je mag het werknemers wel vragen of zij gezondheidsklachten hebben, maar de werknemers mogen weigeren om hierop een antwoord te geven.

Als de werknemer uit zichzelf vertelt dat hij besmet is met het coronavirus, mag je dit vervolgens niet opnemen in een personeelsdossier. Gezondheidsgegevens zijn immers bijzondere persoonsgegevens en daarvoor gelden strenge eisen. Wij raden je aan direct de bedrijfsarts in te schakelen en de werknemer te wijzen op de adviezen van de GGD en/of telefonisch contact op te laten nemen met de huisarts.

Wanneer kan ik werktijdverkorting aanvragen?
Werktijdverkorting is het tijdelijk verkorten van de werktijd van werknemers in verband met gebeurtenissen en ontwikkelingen die niet meer tot het normale bedrijfsrisico gerekend kunnen worden, zoals een brand, epidemie of overstroming. Ondernemers die zwaar zijn getroffen door de impact van het coronavirus kunnen een beroep doen op werktijdverkorting.

Bedrijven die hiervoor in aanmerking komen, hebben de mogelijkheid de werknemer(s) tijdelijk minder te laten werken tegen evenredige vermindering van het loon. De werknemers krijgen dan loon uitbetaald over het gewerkte aantal uren. Over de niet-gewerkte uren ontvangen ze een uitkering op grond van de Werkloosheidswet (WW).

Om hiervoor in aanmerking te komen moet je aantonen dat jouw bedrijf ten minste twee weken en naar inschatting maximaal 24 weken ten minste 20% minder werkuren heeft door het coronavirus.

Een werkgever die tijdelijk de werktijd van zijn personeel wil verkorten, moet bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een vergunning voor werktijdverkorting aanvragen. Dit kan ook voor de gehele arbeidsomvang.

De vergunning geldt maximaal zes weken. Als de situatie na deze zes weken niet is verbeterd, kan de werkgever verlenging van de vergunning aanvragen. De werktijdverkorting heeft een maximum van 24 weken. De vergunning kan dus drie keer verlengd worden.

Wat zijn de gevolgen van werktijdverkorting voor mijn werknemers?
Jouw werknemers blijven voor de duur van de werktijdverkorting volledig bij jou in dienstZodra je een vergunning hebt ontvangen, hoef je het loon van je werknemers niet meer te betalen, tenzij je werknemer met vakantie is. Alleen dan moet je het wel betalen.

Over de uren waarvoor je werktijdverkorting hebt aangevraagd, kan een werknemer in beginsel aanspraak maken op een WW-uitkering. Deze uitkering is lager dan het loon van werknemers. Bovendien moeten je werknemers wel voldoen aan de criteria voor het ontvangen van een WW-uitkering, wat inhoudt dat je werknemer van de afgelopen 36 weken ten minste 26 weken moet hebben gewerkt.

Voor je werknemer geldt geen sollicitatieplicht, tenzij ze helemaal niet meer werken. Dan geldt dat zij zich uiterlijk op de tweede dag van de eerste verlenging van de termijn van zes weken van werktijdverkorting als werkzoekende bij het UWV moeten inschrijven en een sollicitatieplicht krijgen.

Kan ik voor al mijn werknemers werktijdverkorting aanvragen?
Voor oproepkrachten met een nulurencontract en uitzendkrachten kun je geen werktijdverkorting aanvragen. Voor zieke werknemers die al ziek waren voordat de vergunningsperiode inging, kun je geen tijdelijke WW-uitkering aanvragen. Wordt de werknemer ziek tijdens de vergunningsperiode? Dan loopt zijn tijdelijke WW-uitkering 13 weken door.

ANDERE MAATREGELEN DIE HET KABINET WIL NEMEN
 

Andere regelingen die het kabinet wil nemen.

Werktijdverkorting en mogelijke opschaling
Bedrijven die getroffen worden door de gevolgen van de uitbraak van het coronavirus en aan alle voorwaarden voldoen, kunnen in aanmerking komen voor de huidige regeling werktijdverkorting.
Werktijdverkorting is een bestaande regeling waar bedrijven die door een calamiteit tijdelijk een verlies van werkuren hebben, een beroep op kunnen doen. Deze calamiteit moet ten minste twee weken en maximaal 24 weken voor werkuitval zorgen. Ook moet er voor minstens twintig procent van het personeel geen werk meer zijn. Voor dat deel van het personeel kunnen werkgevers dan een beroep doen op de werkloosheidsuitkering (WW). De medewerkers om wie het gaat spreken dan hun WW-rechten aan. Ze moeten daarom wel WW-rechten hebben opgebouwd.
Zzp’ers kunnen omdat zij geen personeel in dienst hebben, geen beroep doen op de regeling voor werktijdverkorting. Zzp’ers die door de uitbraak van het coronavirus in de problemen komen, kunnen een beroep doen op het Bbz (Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004) als zij aan de voorwaarden voor deze regeling voldoen.

Verruiming van de Borgstelling MKB-kredieten (BMKB)
De staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat streeft ernaar per eind maart zorg te dragen voor tijdelijke verruiming van de BMKB. Met deze regeling staat de overheid gedeeltelijk borg voor bedrijven die een lening willen afsluiten, maar niet genoeg zekerheden aan de betrokken financier (met name banken) kunnen bieden. Bedrijven die door de gevolgen van het coronavirus worden geraakt en daardoor in liquiditeitsproblemen komen, kunnen tijdelijk op extra gunstige voorwaarden onder deze regeling rekenen.

De overheid introduceert daartoe een nieuwe tijdelijke maatregel die tot 1 april 2021 voor de brede doelgroep mkb-bedrijven zal gelden, waarmee zij een hoger garantieaandeel in de BMKB aan ondernemers biedt. Op basis van de huidige regeling biedt de overheid borgstellingskrediet van 50% van het krediet dat de financier verstrekt. Door deze maatregel wordt de omvang van het borgstellingskrediet in de BMKB verhoogd van 50% naar 75%.

Alleen bedrijven kunnen van deze maatregel gebruik maken die bestemd is voor overbruggingskrediet of verhoging van hun rekening courant-krediet bij een financier, met een maximale looptijd van één jaar. Ook zal de overheid een aantal van de overige voorwaarden van de BMKB versoepelen.

Uitstel van betaling van belastingen
Om ervoor te zorgen dat ondernemers liquiditeitsproblemen het hoofd kunnen bieden, kunnen zij bijzonder uitstel van betaling vragen voor de inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting, omzetbelasting en loonbelasting. Dat betekent dat de Belastingdienst je uitstel van betaling zal verlenen als je schriftelijk motiveert dat je door de coronacrisis in de problemen bent gekomen. Direct als je verzoek tot uitstel bij de Belastingdienst binnen is, zet de Belastingdienst invordering van de belastingen stil. Pas daarna zal zij je verzoek inhoudelijk beoordelen aan de hand van de gebruikelijke vereisten voor verlening van uitstel. Ook zal de Belastingdienst de komende tijd de verzuimboete voor niet (tijdige) betaling achterwege laten of terugdraaien.

Verlaging voorlopige aanslag
Daarnaast betalen ondernemers nu belasting op basis van een voorlopige aanslag inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting. Als je door de coronacrisis echter een lagere winst verwacht, kun je de belastingdienst verzoeken tot verlaging van de voorlopige aanslag, zodat je direct minder hoeft af te dragen.

Vanzelfsprekend blijven we de ontwikkelingen in de gaten houden en blijven we jullie op de hoogte houden.

Babs Dubois en Hannah Brenninkmeijer (advocaten arbeidsrecht)