Ali B. mag geluidsopname van ‘Opsporing Verzocht’ gebruiken in theatershow

Wat is er gebeurd?
Ruim negen jaar geleden, op 10 januari 2011, is een bloemist het slachtoffer geworden van een gewapende overval op haar bloemenwinkel. Na die overval heeft zij meegewerkt aan het televisieprogramma ‘Opsporing Verzocht’, waarin een reconstructie van de overval op haar winkel is getoond. In de reconstructie vertelde zij als voice-over zelf over wat haar was overkomen en gaf zij een omschrijving van de daders. Voorafgaand aan het filmpje vertellen de presentatoren van Opsporing Verzocht dat het een overval op een bloemenzaak betreft, noemen ze de plaats waar de bloemenzaak is gevestigd en vertellen ze dat de 35- jarige bloemist in de reconstructie zelf over de overval vertelt.

De bloemist is niet in beeld, maar haar stem is te horen en zowel de binnen- als de buitenkant van de bloemenwinkel zijn in beeld. Over één van de daders zei de bloemist: “Degene die praatte, eh ja, had een Ali B-accent”. Volgens de bloemist zouden de politie en de programmaleiding haar hebben verzocht dit zo te zeggen.

De aflevering is op 5 en 6 april 2011 op televisie uitgezonden.

Een aantal jaar later heeft Ali B het geluidsfragment tijdens het theaterseizoen van 2016/2017 in zijn show ‘Je suis Ali’ gebruikt. Tijdens de show hoorde je zowel de aankondiging van de presentatoren als de stem van de bloemist.

Op 19 mei 2017 was Ali B te gast bij het programma ‘College Tour’. Twan Huys zei in dat programma onder meer “Ik ben afgelopen zondag naar jouw theaterprogramma geweest en daar zat iets in waar ik erg om moest lachen maar wat inhaakt op wat jij zegt over de vooroordelen tegen Marokkanen. Laten we even kijken naar een klein stukje [..]”. Vervolgens is een fragment uit de show getoond inclusief het geluidsfragment van het programma ‘Opsporing Verzocht’ met de stem van de bloemist.

Nadien is ‘Je suis Ali’ op 13 januari 2018 en op 3 januari 2019 op televisie uitgezonden. Ook is het op 27 november 2018 uitgezonden op Radio 2 in het radioprogramma ‘Gijs’.

Standpunt bloemist
De bloemist heeft zich op het standpunt gesteld dat Ali B haar persoonsgegevens (stemgeluid) zonder toestemming zou hebben gebruikt en dat hij inbreuk op haar portretrecht en op haar persoonlijke levenssfeer zou hebben gemaakt. Volgens de bloemist is zij, doordat de rapper het fragment in zijn voorstelling heeft gebruikt, ongewild een publiek figuur geworden doordat zij daardoor wordt herkend en telkens opnieuw ‘een lawine aan reacties’ krijgt van familie, vrienden, klanten en onbekenden. Ook zou de media steeds contact met haar zoeken op het moment dat het fragment op televisie of radio wordt uitgezonden.

Oordeel rechtbank
Portretrecht
De rechtbank oordeelt dat het portretrecht niet is geschonden, omdat de stem van de bloemist geen afbeelding van haar gelaat is.

Schending AVG
De grote vraag is dus of Ali B de AVG heeft overtreden. Van belang is dat anonieme gegevens geen persoonsgegevens betreffen, omdat ze niet naar een persoon herleidbaar zijn. De stem van de bloemist is dat volgens de rechter wel. In het geluidsfragment wordt immers gezegd dat het gaat om een laffe overval op een bloemenzaak in een bepaalde plaats op maandag 10 januari 2011. De stem van de bloemist is niet vervormd. Hierdoor is vrij eenvoudig af te leiden dat het om deze bloemist gaat. De AVG is dus van toepassing. De rechtbank oordeelt echter dat het gebruik van de stem niet onrechtmatig is, maar onder de artistieke vrijheid van Ali B als theatermaker valt. Dat Ali B een andere stem had kunnen gebruiken, maakt dit niet anders. Omdat sprake is van een artistieke uitdrukkingsvorm hoeft Ali B het fragment niet te verwijderen.

Schending persoonlijke levenssfeer
Voor wat betreft de schending van de persoonlijke levenssfeer van de bloemist moet de rechter een afweging maken tussen enerzijds het grondrecht van bescherming daarvan en anderzijds het grondrecht op vrijheid van meningsuiting. De rechtbank laat de weegschaal in het voordeel van Ali B uitvallen, onder meer omdat de bloemist jarenlang heeft toegestaan dat het fragment terug te vinden was via Opsporing Verzocht, zij onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt dat zij een publiek figuur is geworden en haar bezwaar uiteindelijk slechts neerkwam op het gebruik van haar eigen stem. Tijdens de zitting had zij namelijk verklaard dat als de door haar uitgesproken tekst door een andere vrouwenstem zou zijn ingesproken, zij weinig tot geen bezwaar zou hebben gehad tegen het bewuste item in de theatershow van Ali B. De rechtbank heeft op grond daarvan geoordeeld dat het verwijt van de bloemist blijkbaar alleen op het gebruik van haar eigen stem neerkwam. Dit omdat zij ook met het gebruik van de door haar voorgestelde andere stem zou worden herinnerd aan de overval en de destijds door haar destijds uitgesproken tekst.

Ali B hoeft de show dus niet aan te passen of offline te halen.

Conclusie
Als je een geluidsfragment wil gebruiken, moet je er rekening mee houden dat het fragment persoonsgegevens kan bevatten als het tot een persoon te herleiden is. In dat geval is de AVG van toepassing en kan degene wiens stem te horen is daartegen bezwaar maken. In dit specifieke geval was sprake van een artistieke uitingsvorm, maar als ondernemer heb je die grondslag meestal niet.

Als je dus vragen hebt over het gebruik van een geluidsfragment of andere vragen over privacy, neem dan vrijblijvend contact op met een van onze advocaten. Wij helpen je graag verder.

Dit bericht is geschreven door Hannah Brenninkmeijer, advocaat arbeidsrecht en privacyrecht